Son Dakika

Montrö Boğazlar Sözleşmesi nedir? Ne zaman imzalandı, maddeleri neler?

İstanbul ve Çanakkale Boğazları'nın kontrolü hakkında kararları içeren Montrö Boğazlar Sözleşmesi 1936 yılında imzalanmıştır.

GÜNDEM 10.04.2021, 14:56
Montrö Boğazlar Sözleşmesi nedir? Ne zaman imzalandı, maddeleri neler?

Türkiye’ye Çanakkale ve İstanbul Boğazları üzerinde kontrol imkanı sunan anlaşma savaş gemilerinin geçişini düzenleme hakkı verir. Uluslararası niteliğe sahip olan Montrö Boğazlar Sözleşmesi Türkiye’ye Boğazlar üzerinde de tam kontrol hakkı veriyor. Barış zamanında sivil gemilerin özgür şekilde geçişine imkan verir. Montrö Boğazlar Sözleşmesi Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkelere ait savaş gemilerinin de geçişini sınırlıyor. Montrö Boğazlar Antlaşması maddeleri ülkemiz tarafından da kabul edilerek imza altına alınmıştır. Türkiye tarafından önemli uluslararası bir anlaşma olarak kabul ediliyor.

Montrö Boğazlar Sözleşmesini İmzalayan Ülkeler

20 Temmuz 1936 yılında Bulgaristan, Fransa, Yunanistan, Avustralya, Romanya, Japonya, Yugoslavya, Sovyetler Birliği desteği alınarak imzalanmıştır. Montrö Boğazlar Sözleşmesi tam metni günümüzde hala yürürlüktedir. Ülkemize kısıtlanmış olan hakları iade edilmiş olup, boğazlar bölgesinin egemenliği de Türkiye’ye geçmiştir. Türkiye daha önce Sovyetler Birliği ile yaptığı saldırmazlık anlaşması uyarınca Sovyetler Birliğinin de gereken desteğini almıştır. Sözleşme 9 Kasım 1936 yılında yürürlüğe girdi. Milletler Cemiyeti Sözleşmesine 11 Kasım 1936 yılında kaydedilmiş olup günümüzde de yürürlüktedir.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi Fesih Şartları

Montrö Boğazlar Sözleşmesi yürürlüğe girdikten sonra 20 yıl daha sürecektir. Sözleşme 1. Maddesinde doğrulanan gidiş ve geliş özgürlüğü ilkesinin de sonsuz süresi olacaktır. 20 Temmuz 1956 yılında sözleşmenin süresi bitmiş olup sözleşmeyi imzalayan devletler değiştirebilmek için girişime girdi, başarılı olamadılar. Montrö Boğazlar Sözleşmesi bitiş tarihi geldiği zaman yapılmaya çalışılan değişimler yapılamadı. Uluslararası Deniz Hukuku kuralları, fesih şartlarında da olduğu gibi gemilerin uğramadan geçiş hakkı gereğince sözleşmenin değişmesi durumunda bile Türk Boğazlarından geçecek gemilerden zorunlu ücret talep edilmemesi kararlaştırılmıştır.

Montrö Boğazlar Sözleşmesinin Genel Hükümleri 

Boğazların şartsız, kayıtsız Türkiye Cumhuriyeti’ne bırakılması, tahkimat düşman saldırısına karşı koyabilecek durumda olması için hendek, siper, haberleşme gibi çeşitli savunma tesislerini yapma hakkı tanınıyor. Sözleşme maddelerine göre Türk hükümeti savaş gemilerinin Boğazlar Bölgesinden geçişiyle ilgili hükümlerin yürütülmesine göz kulak olacaktır. Montrö Boğazlar Sözleşmesi maddeleri incelendiğinde 1. Maddenin Bağıtlı Yüksek tarafların Boğazlar Bölgesinde yer alan denizden gidiş-geliş ve geçiş ulaşım özgürlüğü ilkelerini doğrulayarak kabul eder şeklindedir. Antlaşma maddelerinde ise ticaret ve savaş gemileri hakkında kesimler bulunuyor. En çok merak edilen 10 madde ise barış zamanında hafif su üstü gemilerinin nasıl girebileceği hakkında ayrıntı vermektedir. Sözleşme Türkiye’ye Boğazlar üzerinde tam kontrol hakkı vermekte olup barış zamanında sivil gemilerin özgürce geçişini de garantiler. Türkiye’ye İstanbul ve Çanakkale Boğazlarında da kontrol ve geçiş düzenleme hakkı verir. 

Montrö Boğazlar Sözleşmesi İle Türkiye’ye Verilen Haklar

Türkiye açısından Sözleşme’nin kazanımları arasında 1923 tarihli Boğazlar Sözleşmesi’nin getirdiği kısıtlamaların kaldırılması da gösteriliyor. Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile her iki Boğazın ve boğazların giriş noktasını kapsayan alanda Türkiye’nin egemenlik hakkı da tesis edildi. Montrö’nün Türkiye’ye kazandırdığı 3 adet büyük temel hak vardır. Bu haklar şu şekilde sıralanabilir:

●1923 yılında kurulan Boğazlar Komisyonu’nun yetkileri Türkiye’ye devrilerek egemenliğin kurulması sağlanmıştır.

●Boğazlar Bölgesi askerli hale getirildi. Bu işlemden sonra Türkiye Boğazlar bölgesinde yeniden asker bulundurabilme hakkı elde etmiştir.

●Yakın savaş ve normal savaş halinde Türkiye’ye yabancı savaş gemilerinin geçişlerine kısıtlama koyulması yetkisi de tanınmıştır. Ayrıca tek seferde geçilebilen savaş gemileri tiplerine, ağırlığına, sayılarına sınırlamalar getirilmiştir. Bu durum için ise önceden haber verilmesi şartı konulmuştur.

(Türkiye Ekspres Haber)

#Montrö #Montrö Boğazlar Sözleşmesi #Boğazlar Antlaşması
Yorumlar (0)
Yorum yapabilmek için lütfen üye girişi yapınız!
15
açık
Günün Anketi Tümü
Ali Koç mu? Aziz Yıldırım mı?
Ali Koç mu? Aziz Yıldırım mı?
Namaz Vakti 27 Nisan 2024
İmsak 04:23
Güneş 06:00
Öğle 13:07
İkindi 16:56
Akşam 20:03
Yatsı 21:34
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 34 93
2. Fenerbahçe 33 86
3. Trabzonspor 33 55
4. Beşiktaş 33 51
5. Başakşehir 33 49
6. Kasımpasa 34 49
7. Sivasspor 34 48
8. Rizespor 33 48
9. Antalyaspor 33 45
10. Alanyaspor 33 45
11. A.Demirspor 34 41
12. Samsunspor 34 39
13. Ankaragücü 33 37
14. Kayserispor 33 37
15. Konyaspor 34 36
16. Gaziantep FK 33 34
17. Hatayspor 33 33
18. Karagümrük 33 33
19. Pendikspor 33 30
20. İstanbulspor 33 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 31 69
2. Göztepe 31 63
3. Ahlatçı Çorum FK 31 55
4. Sakaryaspor 31 54
5. Bodrumspor 31 52
6. Kocaelispor 31 52
7. Bandırmaspor 31 47
8. Boluspor 31 47
9. Gençlerbirliği 31 47
10. Erzurumspor 31 42
11. Ümraniye 31 37
12. Manisa FK 31 36
13. Keçiörengücü 31 36
14. Şanlıurfaspor 31 34
15. Tuzlaspor 31 33
16. Adanaspor 31 32
17. Altay 31 15
18. Giresunspor 31 7
Takımlar O P
1. Arsenal 34 77
2. M.City 33 76
3. Liverpool 35 75
4. Aston Villa 34 66
5. Tottenham 32 60
6. M. United 33 53
7. Newcastle 33 50
8. West Ham United 35 49
9. Chelsea 32 47
10. Bournemouth 34 45
11. Brighton 33 44
12. Wolves 34 43
13. Fulham 34 42
14. Crystal Palace 34 39
15. Brentford 34 35
16. Everton 34 33
17. Nottingham Forest 34 26
18. Luton Town 34 25
19. Burnley 34 23
20. Sheffield United 34 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 33 84
2. Girona 33 71
3. Barcelona 32 70
4. Atletico Madrid 32 61
5. Athletic Bilbao 32 58
6. Real Sociedad 33 51
7. Real Betis 32 48
8. Valencia 32 47
9. Villarreal 32 42
10. Getafe 32 40
11. Osasuna 32 39
12. Sevilla 32 37
13. Las Palmas 33 37
14. Deportivo Alaves 32 35
15. Rayo Vallecano 32 34
16. Mallorca 32 31
17. Celta Vigo 32 31
18. Cadiz 32 25
19. Granada 32 18
20. Almeria 32 14