Kene Nedir?
Keneler örümceğimsiler sınıfının akarlar alt sınıfında bulunan ve sayısı beş bini aşkın türden meydana gelirler. Akar ve kene terimi genellikle birbiri yerine kullanılsa da esasen sıcakkanlı hayvanlarda asalak olarak yaşayan türlere kene, bitkilerle beslenen türlere de akar adı verilmektedir. Açık havada, ağaçlarda, çalılarda, çimlerde, ya da yaprak yığınlarında bulunurlar.
Keneler, ilkbahar ve yaz aylarında daha yaygındırlar. En çok Nisan ayından Eylül ayına kadarki dönemde görülürler.
Keneler sıcakkanlı hayvanların ve insanların kanını emerek beslenirler. Birçok vakada kene ısırığı zararsız olsa da, ısırığa karşı alerjik tepkime durumunda veya evcil hayvanlar ile insanlara geçirebilecekleri hastalıklar nedeniyle, kene ısırığı, ölümcül olma potansiyeline sahiptir.
Kene Neye Benzer?
Keneler küçük, kan emici araknidler yani örümceğimsilerdir. Boyutları bir kalem ucu küçüklüğünden bir kurşun kalem silgisine kadar değişebilir. Kenelerin gövdesini kitin ve boya maddesi içeren ve kütikula adı verilen bir kabuk sarar. Erişkin kenelerde dört, larvalarda ise üç çift bacak bulunur.
Kene türlerinin renkleri, kahverenginin tonlarından kırmızımsı kahverengi ve siyaha kadar farklı bir yelpaze üzerinde değişebilir. Konaklarında beslenme süreçlerinde emdikleri kan nedeniyle şişen keneler neredeyse bir misket büyüklüğüne ulaşabilirler. Beslenme süreçlerinin sonunda yeşilimsi mavi bir renk alırlar.
Kene Isırığı Nedir?
Keneler vücudun sıcak, nemli bölgelerini tercih eder. Bir kene vücuda bulaştığında, koltuk altlarına, kasıklara veya saçlı ya da yoğun kıllı bölgelere göç ederler. Beslenmek için uygun bir nokta bulduklarında cildi ısırırlar ve kan emmeye başlarlar.
Kan emerek beslenen diğer haşere türlerinin aksine keneler konaklarını ısırdıktan sonra vücuda bağlı kalırlar. Isırılan diğer haşerelerin aksine, keneler genellikle sizi ısırdıktan sonra vücudunuza bağlı kalır. Kenelerin kan emme sırasında tükürük bezlerinden salgılanan zehirli maddeler ağır sinir sistemi bozukluklarına yol açabilmektedir.
Bu zehirli maddeler sinir uyarılarının çevresel sinirler ve omurilik üzerinden beyne iletilmesini engeller. Kene özellikle kıllı bölgelerde günlerce saklı kalabildiğinden, belirtilerin nedeninin uzun süre anlaşılmadığı vakalar mevcuttur. Ancak ciltte bir kene bulunması yaygındır çünkü keneler bir defa ısırdıktan sonra tamamen dolana kadar nadiren yerlerinden kımıldarlar. İnsan vücudundan on gün süreyle kan emebilen keneler bu süre sonunda kendilerini tamamen doldurmalarıyla birlikte konaklarını bırakarak ayrılabilirler.
Belirtiler
Kene Isırığının Belirtileri Nelerdir?
Kene ısırıklarını tanımlamak genellikle kolaydır. Bunun nedeni, kene ilk ısırdıktan sonra 10 güne kadar cilde bağlı kalabilir. Kene ısırıkları tipik olarak tekildir çünkü keneler grup veya sıra halinde ısırmaz. Zehirsiz kene ısırıkları genellikle zararsızdır ve semptom üretmeyebilir.
Bununla birlikte, kene ısırıklarına alerjisi olan bireylerde genel olarak ataksi, reflekslerin zayıflaması ya da kaybolması ve kas güçsüzlüğü görülür. Isırık bölgesinde ağrı veya şişlik, döküntü, yanma hissi, kabarcıklar veya nefes almada zorluk gözlemlenebilir. Ancak ateş yoktur.
Solunum sistemi felç olmadığı sürece bütün bu belirtiler iyileşebilir. Kenenin başı genellikle deriye gömülüdür. Keneyi parçalamadan bütünüyle çekmek zorunlu olduğu için bu amaçla çeşitli kimyasallar, kene çıkarma setleri ya da cımbızlar kullanılır.
Özellikle kimyasal kullanımı, kenenin taşıdığı hastalığı yayma riskine karşı bir uzman tarafından gerçekleştirilmelidir. Kenenin çıkarıldığı yer mikrop öldürücüler ile dezenfekte edilmelidir çünkü bazı keneler ısırdığında geçebilecek hastalıkları taşır. Eğer kene tarafından ısırılan bölgede kaşınma nedeniyle deride mikro yarıklar açıldıysa, doktor tavsiyesiyle antibiyotik kullanımı gerekebilir.
Kene tarafından ısırılan hemen herkes en kısa sürede herhangi bir potansiyel tedavi ihtiyacının karşılanması için doktora başvurmalıdır çünkü kenelerden insan konaklarına geçen hastalıklar ciddi ve ağır sorunlara yol açabilir. Kene kaynaklı hastalıklar genellikle kene ısırmasından sonraki birkaç gün ila birkaç hafta içinde gelişirler ve çeşitli semptomlara neden olabilirler. Kene kaynaklı hastalıkların potansiyel belirtileri arasında :
Isırık alanında kırmızı bir nokta veya döküntü,
Ateş,
Baş ağrısı,
Boyun sertliği,
Bütün vücutta döküntü,
Halsizlik
Kas veya eklem ağrıları,
Mide bulantısı,
Şişmiş lenf düğümleri,
Titreme ve havale nöbetleri sayılabilir.
Bir belirti olmasa bile, kene ısırmasından sonra mümkün olan en kısa sürede doktora başvurmak önemlidir. Kenelerin taşıdığı hastalıkların bir kısmının görüldüğü bölgelerde semptomlar başlamadan önce bile bu hastalıklar için tedaviye başlamak gerekli olabilir. Örneğin Lyme hastalığı ya da Kayalık Dağlar Benekli Humması, hastalık şüphelenildiği anda tedavi edilmelidir.
Tanı Yöntemleri
Kene ısırığından Bulaşan Hastalıklar Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor bireyde görülen belirtilerin kene kaynaklı bir hastalığın sonucu olup olmadığını belirlemek için kapsamlı bir geçmişi, muayeneyi ve testi tamamlayacaktır. Kenelerden insana geçen başlıca hastalıklar arasında nöbetli humma, Marsilya humması, Kayalık Dağlar Benekli Humması, virüs kökenli bir takım ensefalit yani beyin iltihabı tipleri, tularemi ve daha yakın zamanda ülkemizde de görüldüğü üzere Kırım Kongo ateşli kanamalı humması sayılmaktadır.
Tedavi Yöntemleri
Kene Isırığı Nasıl Tedavi Edilir?
Birey üzerinde bir kene bulduğunda yapılması gereken en önemli şey, keneyi kaldırmaktır. Keneleri bir kene temizleme aracıyla veya bir cımbız setiyle kaldırmak mümkün olabilir. Bu işlemi gerçekleştirmek için bir sağlık merkezine gidilmesi tercih edilebilir.
Keneyi kaldırırken cildin yüzeyine mümkün olduğu kadar yakın tutmak önemlidir. Derinin içinden dışarı ve yukarı doğru sabit bir baskı uygulayarak çıkarmak gereklidir. Keneyi bükmemeye veya kırmamaya özen gösterilmelidir. Özellikle ısırık bölgesinde kene başının veya ağız parçalarından birisinin kalıp kalmadığını kontrol edilmelidir. Geride kalan parçalar kaldırılmalıdır. Isırık bölgesi su ve sabun ile temizlenmelidir. Son olarak kene çıkarıldıktan sonra öldüğünden emin olmak için antiseptik alkole daldırılmalı ve kapalı bir kaba yerleştirilmelidir.
Isıran kenenin türüne göre herhangi bir tedavinin gerekli olup olmadığını öğrenmek için en kısa zamanda doktora danışmak önemlidir. Kene ısırığından kaynaklı hastalıklar söz konusu olduğunda farklı bölgelerde farklı riskler vardır. Doktora gerçekleştirilecek ziyaret sonucunda birey, olası riskler, hangi komplikasyonların muhtemel olduğu ve hangi belirtilerin izlemesi gerektiği konusunda bilgi alabilir.
Kene Isırıklarından Kaynaklanan Enfeksiyonlar Nasıl Önlenir?
Kene kaynaklı bir hastalıktan korunmanın en iyi yolu öncelikle kene ısırıklarını önlemektir. Kenelerin yaygın olduğu açık arazilerde, ormanlarda ya da besi hayvanlarının bulunduğu alanlarda yürürken uzun kollu gömlek ve pantolon kullanılmalıdır.
Yolun merkezinden yürümek keneler ile teması azaltabilir. Açık arazide dolaşırken önceden kene kovucu kullanmak etkili olacaktır. Dış mekanlara çıktıktan sonra giyilen kıyafetler ve eşyalara permetrin uygulanmalıdır. Aynı zamanda duş almak ve banyo yapmak önemlidir. Özellikle kenenin yaygın olduğu bölgelerde, düzenli olarak kolların altında, kulakların arkasında, bacakların arasında, dizlerin arkasında ve saç bölgesinde bulunan cilt yüzeyi yakından kontrol edilmelidir.
Bir kenenin normal şartlar altında bir bireyi taşıdığı hastalıkla enfekte etmesi için tipik olarak 24 saat beslenmesi gereklidir. Bu sebeple bir kene ne kadar çabuk tanımlanıp çıkarılabilirse o kadar olumlu sonuç alınır.
(HABER MERKEZİ - ACIBADEM HASTANESİ)