Hevsel Bahçeleri
80 bin yıllık bir geçmişse sahip olan ve asırlardır güzelliğinden bir şey kaybetmeyen Hevsel Bahçeleri, Diyarbakır-Sur'da en benzersiz manzaralarıyla sürekli ziyaret edilmekte…
Uçsuz bucaksız bir manzaraya sahip olan bu alan, sıcak doğası eşliğinde yeşilin her tonuna doyurur .
Hevsel Bahçeleri yakın bir zamanda UNESCO Dünya Miras Listesi başvuru dosyasına eklendi, Diyarbakır-Surlarıyla'yla birlikte… Özellikle fotoğrafçılar tarafından yoğun ilgi gören Hevsel Bahçeleri, bazı kaynaklarda Efsel Bahçeleri adıyla geçmekte. Dicle Nehri'nin kıyısında rüya gibi bir görüntüsü ve Tarihi On Gözlü Köprü manzarası ile mutlaka gezilip görülmesi gereken bir alan.
Artuklu Sarayı
Artuklu Sarayı, tarihte Anadolu Beylikleri olarak bilinen dönemde Diyarbakır'da inşa edilmiştir. 1961-1962 yıllarında yapılan kazılarla da ortaya çıkan bulgulara göre; 13. yüzyılın başlarına ait olduğu saptanan sarayın, Artukoğullarından Nasirüddin Salih Bin Muhammet tarafından yaptırıldığı bilinmektedir.
Sarayın haçvari bir düzende ve dört eyvanlı bir plan şemasında yapıldığı ortaya çıkmıştır. Eyvanların birleştiği kare planlı bölümde fıskiyeli bir havuz da çıkarılmıştır. Zengin renkli taş mozaik ve çini süslemelerle oldukça gösterişli olan sarayın renkli taş ve cam küplerden oluşan mozaik süslemeleri de Türk Mimarisinde ilk kez burada görülmektedir.
Saray duvarlarının büyük bir bölümünün çinili olduğu da duvar kalıntılarından anlaşılmaktadır.
Hasan Paşa Hanı
Diyarbakır'da yer alan ve tarihi 1572 – 1575 yıllarına kadar uzanan Hasan Paşa Hanı, burada yer alan kitabeye göre ilin Osmanlılar tarafından alınması üzerine o dönemde vali olan Sokullu Mehmet Paşa'nın oğlu Vezirzade Hasan Paşa tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. Diyarbakır'ın merkez ilçelerinden biri olan Sur'da yer alan han, tarih boyunca geçirdiği restorasyonlardan sonra bugün hala tarihi havasını korumaya devam etmektedir.
Bugün hem yerli hem de yabancı turistlerin oldukça ilgisini çeken Hasan Paşa Hanı'da bugün kahvaltıcılar, restoranlar ve çeşitli süs ya da antika eşyaların satıldığı tarihi dükkanlar yer almaktadır. İlde bulunduğunuz süre boyunca Hasan Paşa Hanı'n yanı sıra Deliller Hanı, Sülüklü Han gibi tarihi mekanları da seyahat planınıza dahil edebilir, buralarda bölgenin yöresel lezzetlerini deneme şansı bulabilirsiniz.
Dicle Köprüsü (On Gözlü Köprü)
Diyarbakır'da Dicle Vadisi üzerinde yer alan ve bölgenin simgelerinden biri olan Dicle Köprüsü (On Gözlü Köprü) Silvan Köprüsü, On Gözlü Köprü ve Mervani Köprüsü gibi dört farklı isimle anılmaktadır. Tarih boyunca pek çok kez inşa edilip yıkıldığı bilinen köprünün günümüze ulaşan halinin Mervaniler tarafından yapıldığı bilinmektedir. On kesik kemer üzerine inşa edilmiş bloklardan meydana gelen köprünün tarihi ise üzerinde yer alan kitabeye göre 1065 - 1067 yıllarına uzanmaktadır. Yine kitabede yer alan bilgilere göre köprü Übeyd oğlu Yusuf isimli bir mimar tarafından inşa edilmiştir.
Pek çok kez onarım gördüğü tahmin edilen Dicle Köprüsü (On Gözlü Köprü), bugün Diyarbakır'da hem yerli hem de yabancı turistler tarafından sıklıkla ziyaret edilen yerlerin başında gelmektedir.
Malabadi Köprüsü
Diyarbakır – Batman yolu üzerinde yer alan ve oldukça köklü bir tarihsel geçmişe sahip olan Malabadi Köprüsü, tarihi eser niteliğindedir. Yapımına 883 yılında Mervaniler tarafından başlanan köprü, 1147 yılında Artuklular tarafından tamamlanmıştır. Köprünün genişliği 7 metre, uzunluğu ise 150 metredir. Taş köprüler arasında kemeri en geniş köprü olma özelliğindedir. Ortasında kesik el figürü olan köprünün uzun yıllardır anlatılagelen bir de hikayesi vardır.
Hikayeye göre henüz köprü yapılmadan önce nehrin bir yanında Bad isminde bir genç, diğer yanından da sevdiği kız yaşarmış. Sevgililer arada köprü olduğu için bir türlü kavuşamazmış ve bir gün kız Bad'a kavuşmak için köprüyü geçmeye çalışmış. Henüz karşıya geçemeden suya kapılan kızı Bad, uzun bir müddet aramış ama ulaşamamış. Bunun üzerine Bad Silvan Beyi'nin yanına giderek buraya bir köprü inşa etmesini istemiş. Köprünün yapımı başlanmış ancak kemer açıklığı fazla olan köprünün yapımı yarıda kalmış. Bunu üzerine Bad köprünün tamamlanmasını istemiş. Silvan Beyi köprüyü Bad'ın tamamlamasını istemiş. Bad da eğer köprüyü tamamlarsa beyin elinin bilekten kesilmesi tamamlayamazsa da kendi elinin kesilmesi koşuluyla kabul etmiş ve köprüyü tamamlamış. Köprü üzerindeki el figürünün de hikayeye göre Silvan Bey'ine ait olduğu söylenmektedir.
Latifiye Medresesi
Diyarbakır'ın tarihi Sur ilçesinde bulunan Latifiye Medresesi, Kurşunlu Camii'nin külliyesi içinde yer almaktadır.
Latifiye Medresesi'nin yapılış tarihi hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ele geçen bilgilere göre bu yapı 19. yüzyılda medrese olarak kurulmuş olup; belli bir dönemde ise cami olarak işlevselliğine devam etmiştir. 2004 yılında yapılan kapsamlı bir restorasyonun ardından Çocuk Esirgeme Kurumu olarak hizmete girmiştir ve bu işlevselliğini günümüzde de devam ettirmektedir. Medrese iki sahınlı olup, duvarları siyah bazalt taşıyla örülmüştür.
Sipahiler Çarşısı
Diyarbakır Ulu Camii'nin arkasında bulunan Sipahiler Çarşısı geçmişte ticaretin ve alışverişin merkezlerinden biriydi.
Sipahiler Çarşısı, uzun yıllar boyunca doğunun ticaret merkezilerinden biri olmuş ve aynı zamanda önemli endüstri merkezleri arasına da girmeyi başarmış. Özellikle ünlü dokumalarıyla bilinirmiş. Eski görkemini ve canlı ticaret hayatındaki önemini kaybetmiş olsa da hala esnaflar tarafından çarşının hareketliliği devam ediyor.
Kent kültürünü yakından tanıtan Sipahiler Çarşısı, günümüzde de şehre gelen turistlerin en merak ettiği noktalardan biri.
Deliller Hanı
1527 yılında Hüsrev Paşa tarafından inşa ettirilen Deliller Hanı, Diyarbakır'ın tarihine tanıklık etmiş, görkemli yapılardan biridir.
Hüsrev Paşa Hanı olarak da adlandırılan han, Mardin Kapı yakınlarında bulunuyor. İki katlı bir yapıya sahip olan hanın ahır bölümleri genellikle cadde üzerinde bulunmakta. Giriş bölümünün etkileyici havasında içeri girildiğinde şadırvanlı orta avlu ve çevresinde revaklar görülür. Revakların arkasında han odaları sıralanmakta…
Deliller Hanı günümüzde otel olarak işletiliyor.
Diyarbakır Ulu Camii
Diyarbakır'ın İslam Ordularınca fethinden sonra, şehirdeki en büyük kilise olan Mar-Tama'nın 639 yılında camiye çeverilmesiyle olmuştur.1091 yılında Selçuklu Sultanı Melikşah tarafından tamir ettirilmiştir. 1115 te meydana gelen deprem ve yangında büyük zarar gören cami halkın yardımıyla 1240 yılında onarılmıştır. Anadolu'nun en eski camisi olan Ulu Cami kitabeleriyle de büyük önem taşımaktadır.
Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi
Şiirlerinde genellikle ölüm ve hüzün konularını ele alan ünlü şair Cahit Sıtkı Tarancı adına Diyarbakır'da bir müze bulunmaktadır.
İl merkezinde Cahit Sıtkı Tarancı Sokak'ta bulunan müze, şehrin sivil mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. Ahmet Arif Müzesi'yle komşu olan müzede şaire ait kişisel eşyalar sergilenmektedir. Bunun yanı sıra şehrin yöresine ait etnografik eserler de bulunmaktadır. Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi'nin bulunduğu ev haremlik ve selamlık olarak iki bölümden oluşmaktadır; fakat selamlık bölümü sonradan yıkılmıştır. Cahit Sıtkı 1910 yılında bu evde doğmuştur. 35 yaş şiiriyle akıllara kazınan Cahit Sıtkı'ya adanmış müzeyi Diyarbakır gezinizde ziyaret edebilirsiniz.Ziya Gmkalp Müzesi'de görmenizi önerdiğimiz yerler arasında.