Oruca da başlarken niyet etmek yaptığımız ibadetlerin ve orucun temel şartlarından biridir. Niyetsiz oruç doğru olarak kabul edilmez ve zarar görür. Oruç tutmaya kalben niyet etmek yeterli olsa da niyeti dil ile ifade etmek gerekir. Oruç için sahura kalkılması da bir nevi niyet sayılmaktadır.
Ramazan orucu da dâhil olmak üzere belli günlerde tutulmak üzere adanan oruçlar ile nafile oruçlar için niyet etme gereklidir. Oruca niyet etme zamanına gelecek olursak, niyet vakti güneşin batması ile ertesi gün tepe noktasına gelmesi öncesine kadarki süredir ancak imsak vaktinden sonra yapılacak niyetin geçerli olması için bu vakitten itibaren bir şey yenilip içilmemiş ve oruca aykırı bir iş ya da işlem yapılmamış olması gerekmektedir.
Aksi halde gündüz niyet caiz olmaz (Kâsânî, Bedâî’, II, 85). Ramazan orucu başta olmak üzere tutulacak bütün oruçlar için, “yarınki orucu tutmaya” şeklinde mutlak niyet yeterli olmakla birlikte geceden niyet edilmesi ve “yarınki Ramazan orucuna” şeklinde orucun gününün işaretlenerek belirlenmesi daha faziletlidir. Ramazan orucu için her günü ayrı niyet edilmesi gerekmektedir (Mevsılî, el-İhtiyâr, I, 397, 400). Şöyle niyet edilir, ''Niyet ettim Allah rızası için yarınki Ramazan orucumu tutmaya'' şeklinde yapılır.
Kaza, kefaret ve bir zamana bağlı olmaksızın adanan oruçlar için güneşin batışından itibaren en geç imsak vaktine kadar kesinlikle niyet edilmiş olması gereklidir. Bu tür oruçlara niyet edilirken de, tutulacak orucun amacı “falanca kaza, keffaret veya adak orucuna” şeklinde isimlendirilerek belirtilmesi gerekir.