Sonuçları geçtiğimiz hafta bilim dergisi Frontiers in Human Neuroscience'da yayımlanan bir araştırmada, kızılötesi göz takip cihazlarını kullanan bilim insanları, bu illüzyonu gözleri bozuk olmayan 50 kadın ve erkekte denedi. Sonuç oldukça şaşırtıcıydı. Katılımcının illüzyona verdiği tepki ne kadar büyükse göz bebeğinin büyüme tepkisi de o kadar büyük oluyordu. Diğer yandan bazı kişiler (siz de bunların arasında olabilirsiniz) söz konusu illüzyonu görmüyordu bile...
Nasıl mı? Anlatalım...
DIŞ DÜNYA DEĞİŞMİYOR AMA...
Okuldaki biyoloji derslerinden de hatırlayabileceğimiz üzere göz bebeklerimiz ortamdaki ışık seviyesine göre büyür ve küçülür. Karanlık ortamda çevreyi daha iyi görebilmek için büyüyen göz bebekleri, aydınlıkta aşırı maruziyeti önlemek amacıyla küçülür.
Bu görsele gelirsek... Burada ortadaki delik koyulaşmıyor ama araştırmacıların ortaya koyduğu üzere, koyulaştığı algısı bile göz bebeklerinin tepki vermesine yetiyor.
Araştırmanın yürütücülerinden Oslo Üniversitesi psikoloji profesörü Bruno Laeng, New York Times'a yaptığı açıklamada, "Bu durumda göz bebeğinin değişmesini gerektiren herhangi bir sebep yok çünkü dış dünya değişmiyor. Ama zihnin içinde bir şeyin değiştiği aşikâr" diye konuşuyor.
ARKA PLAN RENKLERİ DE FARK YARATIYOR
Uzmanların hipotezine göre, illüzyonun işlemesinin sebebi ortadaki deliğin etrafındaki kademeli aydınlanmanın, kişide karanlık bir deliğe ya da tünele girdiği algısını yaratması ve göz bebeklerine 'büyüyün' mesajını göndermesi.
IŞIK İLLÜZYONU DA TAM TERS ETKİ YAPIYOR
Dr. Laeng ve ekibi 2012 yılında da benzer bir çalışma yürütmüştü. O çalışmada da ağaç yapraklarının ya da bulutların arasından sızan güneş ışınlarına benzetilen Asahi İllüzyonu'nun göz bebeklerinde küçülme tepkisine yol açtığı bulunmuştu. 10 yıl arayla gerçekleştirilen iki çalışma birbirini tamamlayıp destekliyor.
Duke Üniversitesinde görsel Algı alanında çalışmakta olan nörobiyoloji uzmanı Dr. Dale Purves, araştırmanın "karanlığın genişlemesiyle ilgili algılara verilen tepkiye ilişkin fizyolojik bir emare" ortaya koymasının "zekice" olduğunu söylüyor ancak göz bebeği tepkilerini göstermek için kullanılabilecek "çok daha çarpıcı etkiler" bulunduğunu da sözlerine ekliyor.